Ali Sebetci

Ali Sebetci William Stoddart, Remembering in a World of Forgetting, World Wisdom, Bloomington 2008, s.49.

Ali Sebetci Malum, felsefenin metafizik tabir edilen bir alanı var. Metafizik ile kuantum fiziğinin özdeş olduğunu ya da kuantum "mantığının" tüm metafiziği kapsadığını düşünmek bana sorarsanız çok doğru olmaz. Kuantum dili metafiziği anlamada ve anlatmada çok yardımcı olabilir ama fiziksel ve/veya kuantum fiziksel varlık alanı ile metafiziksel varlık alanları birbirleriyle örtüşmezler. Hatta MIT ve UCLA de hocalık yapmış, hem çok ciddi bir matematik ve fizikçi hem de çok sıkı bir katolik olan Wolfgang Smith'e göre Tanrı, ahiret, semavi alem, ontolojik olarak yaşadığımız cismani dünyanın üzerindeyken, gerek klasik gerekse kuantum mekaniksel fiziğin tasvir ettiği dünya cismani dünyanın altındadır. Smith, bu düşüncesini The Quantum Enigma adlı eserinde ayrıntısıyla anlatıyor. Bu kitap, dalga fonksiyonu çöküşünü Aristotelyen hilomorfizme bağlayarak kuantum mekaniğinin geleneksel dini dünya görüşüne uyumlu bir yorumunu sunuyor. Din-bilim ilişkisi, Amerikan ilahiyatç...

Ali Sebetci "Öncelikle korunması gereken din mi insan mı?" sorusuna Tanrıdan insana uzanan eksende iki farklı yöne doğru bakarak iki ayrı cevap vermek gerektiğini düşünüyorum: yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya doğru verilen cevaplar. Din, dünyada yaşayan insanı Tanrıya bağlayan bağ olduğuna ve bu bağ insanın "tanrısal" yanı olan akıl yoluyla iş gördüğüne göre yukarıdan aşağıya bakışta öncelik (ontolojik sıra) Tanrı, din-akıl ve insan şeklinde olmalı. Bu sıralamada insanın din-akıl ve/veya Tanrının önüne konması humanizm, kartezyenizm ve varoluşçuluk gibi dini dünya görüşüyle uyuşmayan felsefi akımlara yol açıyor. Halbuki varlığı, Heidegger örneğinde gördüğümüz gibi, aşağıdan yukarıya doğru kurmak mümkün değil. Öte yandan dindarların çoğu sık sık söz konusu ontolojik gerçeği aşağıdan yukarıya bakışa da uygulamaya çalışarak büyük bir hata yapıyor. Bu kez sorun, hakikat ile hakikatin anlaşılıp benimsenmesinin iki ayrı şey olduğunun anlaşılamaması şeklind...

Ali Sebetci Gelenekçilik - tarihselcilik tartışmalarında tarafların birbirini daha iyi anlamalarında Mevlana'nın pergel metaforunun çok faydalı olabileceğine inanıyorum. Gelenekçiliğin doğru anlamı Kuran ve hadisin zamanı aşan ve değişmeyen bir özü olduğu, bu özün geometrik anlamda bir noktaya benzediği ve pergelin sabit ayağının söz konusu özün bulunduğu noktadan ayrılmaması gerektiğidir. Tarihselciliğin doğru anlamı ise zaman ve mekan üstü olan söz konusu özün dünyevi şartlar altındaki her uygulamasının zorunlu olarak tarihselleşeceğidir ki bu da pergelin hareketli ayağının merkez etrafında çizdiği çembere benzer. Dolayısıyla pergel metaforundaki sabit, noktasal merkez prensibe, bu noktanın etrafında çizilen çember o prensibin uygulamasına karşılık gelir. Gelenekçiliğin yanlış anlamı, noktasal öz ile o öz etrafında çizilen tarihi çemberleri birbirine karıştırmak yani prensibin zaman ve mekan içindeki uygulamalarını özün yerine koymaktır. Bu, sözkonusu tarihi uygulamalar...

Ali Sebetci 1. Materyalist (Fizikalist) Evrim Anlayışı: Tüm canlı türleri, doğaüstü bir nedene gerek kalmaksızın, temel fizik yasalarına uygun bir biçimde, ortak bir ilk atanın milyonlarca yıl boyunca rastgele mutasyonlar ve doğal seçilim yoluyla değişmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Canlılar biyomoleküler makinalardır. İstek, hafıza, duygu, hayal, bilinç, idrak, nefis, akıl ve ruh gibi kavramların hiçbirinin biyomoleküllerin organizasyonu, fizik yasaları altındaki hareketleri ve aralarındaki biyokimyasal sinyallerin ötesinde bir anlamı ve gerçekliği yoktur. 2. Akıllı Tasarımcı Evrim Anlayışı: Canlı türleri, akıllı bir tasarımcıya gerek kalmaksızın, temel fizik yasalarına uygun bir biçimde, ortak bir ilk atanın milyonlarca yıl boyunca rastgele mutasyonlar ve doğal seçilim yoluyla değişmesi sonucu ortaya çıkmış olamaz. İndirgenemez karmaşıklığa sahip biyomoleküler yapılar ve bu yapıların sahip olduğu belirlenmiş karmaşık bilgi bir tasarımcıyı işaret etmektedir. 3. Deist Evrim ...

Özellikle Müslüman Skolastik Düşüncesi Münasebetiyle * Frithjof Schuon Türkçesi: Ali Sebetci Kutsal kitapların, kaçınılmaz olarak birbirine zıt ve dolaylı –fakat katiyen çelişkili veya çözümsüz değil– verisi üzerine kurulu olan teoloji, bu veriyi mantık aracılığıyla ve genellikle aydınlanmadan çok, coşkulu bir dindarlık haliyle yorumlayan zihnî bir faaliyettir. Bu durum çoğu kez, belli psikolojik ya da ahlaki bağlamlarda şüphesiz elverişli ve etkin olan, fakat saf ve yalın hakikat açısından sınırlayıcı ve hatta sapkın bir takım teorilere yol açar ki ne olursa olsun bu teorileri metafizik seviyede kabul etmek asla mümkün değildir. Müslüman teolojideki "benzetme" (teşbih) ile "soyutlama" (tenzih) arasındaki zıtlık, sözünü ettiğimiz durumun en güzel örneklerinden birini oluşturur. Bazı tenzih savunucuları, Tanrının neredeyse mutlak anlamda bilinemez olduğunu ve her ne kadar Kur’an bir takım yardım sever isimleri Ona atfediyor olsa da bunun ilahi tabiat hak...